.
Er zijn vele vormen van retraite en stilte retraite; ik heb er een aantal in mijn leven mogen ondergaan waarin je je tijdelijk terugtrekt uit het leven, zowel in groepsverband als individueel. Er zijn beproefde meditatieve strikte snelkookpannen als Vipassana en Za-zen; er zijn groepsretraites vanuit Boeddhisme, Soefisme en Katholicisme. Ik heb in individuele retraite in een tuinhuisje in Voorburg gezeten. Maar er zijn ook minder vanzelfsprekende vormen. Zo heb ik eens drie dagen op een matras gelegen, geblinddoekt en met oordoppen in mijn oren. Aan een vingertop werd je meegenomen als je naar het toilet moest, en op onverwachte momenten kreeg je een kop miso-soep aangereikt of werd er ineens een prachtig stuk muziek gedraaid. En voor de rest was de matras mijn eilandje, waarop ik lag, zat, onrustig was, en droomde. Ik kan me niet herinneren wat die retraite, die ‘isolatiegroep’ werd genoemd, me destijds gegeven heeft, het was vooral het volbrengen van deze bizarre retraite dat achteraf een moment van trots gaf: ‘I did it !’
De retraite die me het meest heeft gebracht
De retraite die me het meest heeft gebracht vond plaats in 2006. Ik was in die tijd voorzitter van bestuur en spirituele raad van de Soefi Orde in Nederland en gaf klassen op verschillend plekken in Nederland. Het Soefisme heeft van retraites een ware wetenschap gemaakt. Heel verfijnd, zoals het Tibetaans boeddhisme dat ook kent. Ik had meerdere groepsretraites gedaan en een enkele individuele. Ik had een drukke baan en een gezin met jonge kinderen, dus er was niet altijd ruimte om me lang terug te trekken.
Ik wilde heel graag een wat langere individuele retraite doen en had dat voorgelegd aan mijn lieve begeleidster die in Amerika woonde, Aziza Scott. Ik zocht dus naar een mogelijkheid om de retraite thuis of dicht bij huis te kunnen doen. Kerst en Oud & Nieuw stonden voor de deur. Aziza reisde in die jaren als hoofd van de Esoterische School van de Sufi Order International de hele wereld over om retraites te verzorgen. Ze gaf aan dat ze me op afstand wilde begeleiden via mail (er waren nog geen ander social media) en stelde een vorm voor die ik nog nooit gedaan had. IN- en UIT het alledaagse leven.
Het kwam erop neer dat ik ’s morgens om 05.00 uur opstond, mediteerde, gebeden en oefeningen deed tot 08.00 uur, dan tijd had om te douchen en te ontbijten, en daarna IN het leven te zijn (het was Kerstvakantie en ik hoefde gedurende de 12 dagen dat de retraite zou duren niet te werken). ’s Avonds na de maaltijd trok ik me dan weer terug om van 18.00-22.00 weer te mediteren, gebeden en oefeningen te doen. Dagelijks kreeg ik per mail instructies over de oefeningen voor die dag en schreef ik haar waar ik doorheen ging in de retraite en beschreef ik op haar verzoek de dromen die ik me kon herinneren. Na een paar dagen begon ik een bijzonder effect te merken. De eerste dagen voelde het heen en weer bewegen tussen ‘retraite-ruimte’ en ‘in het leven’ als een heen en weer bewegende koevoet, die me tussen twee realiteiten heen en weer slingerde. Na een paar dagen ontspande ik in een bewustzijn waarin het onderscheid begon te vervagen. Ook overdag, als ik IN het leven was, zetten de oefeningen zich door. Ik bleef in een zelfde staat van bewustzijn, waarin ik vooral getuige was en steeds meer ontspande. De bewegingen van het leven om mij heen bleken eigenlijk niet te verschillen van datgene wat er door je heen trekt als je in stilte mediteert zonder specifieke focus. Gedachten, gemoedstoestanden verrijzen en zakken weer weg. Ik omarmde alles wat zich daarin aandiende.
De rots
Na de vijfde dag begon ik zodra ik mijn ogen sloot een grote rots te zien, die zo groot was zo ver ik kon kijken. Ik dacht: ‘wat krijgen we nou dan toch’. Maar de rots bleef aanwezig. De verwondering maakte plaats voor verbazing en daaruit ontstonden gedachten als: ‘ik ben echt niet te beroerd om aan een steentje te werken, maar dit???” en een dag later werd ik door het gevoel overvallen: ‘heb ik dan hélemaal níks geleerd?”. De retraite zette zich voort en de rots werd een vertrouwde verschijning. Groots en statig. De aanwezigheid ervan bleef maar mijn gevoel er over kwam tot rust. De retraite kwam na 12 dagen tot een eind. De oefeningen met archetypes, de dromen, ze hadden hun impact op me gehad.
Maar de rots…de rots bleef als een soort vertrouwde compagnon aan mijn zijde. En de rots veroorzaakte iets, namelijk dat er een craquelé effect in mijn allerhoogste idealen ontstond. Allemaal barstjes in dat wat ik tot dan toe als heilig had beschouwd. Het brokkelde als vanzelf uit elkaar. Ik zag dat soefi-zijn ook een identificatie was. Ik kon niet langer mijn taak vervullen, er werd een andere voorzitter gezocht. Het is te intiem om dit allemaal in dit verhaal te delen, maar de aanwezigheid van de rots heeft in de paar jaar die volgden mijn hele leven doen kantelen. Mijn allerhoogste idealen verloren hun betekenis, ik belandde in een pijnlijk proces dat zou leiden tot mijn echtscheiding, en ik zei vervolgens nee tegen het aanbod van mijn maatje/werkgever van een consultancy om partner te worden.
Een soort kluizenaar
Alles was anders, al het vertrouwde was weg. Ik heb drie maanden als een soort kluizenaar in mijn eigen tuin geleefd en was niets dan een schrijnende pijn. Ik leefde voor de weken dat de kinderen bij mij waren, en ik hun dagelijkse structuur ook tot de mijne moest maken. In de weken daartussen was er niets. Uitnodigingen sloeg ik af. En op een zeker moment werd ik me bewust van een ‘Presence’, in mij en om mij. Het straalde door alle dingen heen, en die “Presence’ is nooit meer weggegaan. Pas later herinnerde ik me een uitspraak van Inayat Khan: ‘shatter your idols on the rock of truth’. Nu wetende dat er helemaal geen ‘ik’ of ‘doener’ is die zijn idealen op de rots van waarheid verpulvert, maar dat het de Rots is die het Ene opent waarin je ontdekt dat daarin altijd al thuis was. Ik ben Aziza Scott, die me dit toewierp tot de dag van vandaag dankbaar.
Retraite IN het leven is potentieel de meest directe ervaring van Eenheid van zijn.
